Wystąpienia publiczne – kilka trików jak skutecznie je tworzyć

Umiejętność przemawiania publicznego przydaje się nam w prawie wszystkich dziedzinach życia, począwszy od rodzinnych spotkań, poprzez edukację, robienie biznesu, działalność społeczną, a skończywszy na polityce i dyplomacji. Zebrałem dla Was kilka trików, które sprawią, że Wasze wystąpienia publiczne będą skuteczne, tzn. odniosą zamierzony przez Was skutek.

1. Jak nagłówek pojawi się w prasie po Twojej wypowiedzi?

W ogóle przystępując do przygotowywania swojej wypowiedzi pierwszym punktem powinna być odpowiedź sobie na pytanie co ja w ogóle chcę powiedzieć. Gdybym miał ująć to w jednym zdaniu, jak ono by brzmiało. Jaki nagłówek prasowy chciałbym, żeby pojawił się w prasie po mojej wypowiedzi. Jeśli oczywiście nie przygotowujemy się do wykładu przekazującego wiedzę (chociaż nawet wtedy warto), konieczne jest zastanowienie się: po co ja do nich będę przemawiał? Taka jedna myśl, jedno zdanie, jeden nagłówek prasowy, bardzo pomoże nam trzymać się tematu, nie zanudzić publiczności, sprawić, że przynajmniej tę jedną myśl zapamiętają, a przede wszystkim wytworzyć wśród słuchaczy przekonanie: on wie co mówi!

W takim przygotowywaniu do wypowiedzi ważne jest też zastanowienie się, do kogo będziemy mówić i to nawet nie w takim sensie kto konkretnie będzie na sali, ale bardziej w kontekście: co Ci ludzie chcą usłyszeć? odpowiedzi na jakie pytania szukają? Co ich niepokoi? W czym jest ich problem? Co się dzieje w tej grupie/społeczności? Czym oni żyją? What is going on?

Drugim ważnym elementem takiego rozpoczynania swoich przygotowań do wygłoszenia mowy, jest pamiętanie, że w przemówieniach nie zawsze chodzi o przekazywanie faktów. Ludzie zazwyczaj fakty znają albo mogą znać, ale często nie wiedzą co one oznaczają. Ludzie w Twojej wypowiedzi mogą szukać bardziej interpretacji faktów, opinii, odpowiedzi na pytanie, który fakt jest najważniejszy, czy przewidywań na podstawie tych faktów, w skrócie: MĄDROŚCI.

Więcej o tym, jak działać skutecznie i żyć z innymi znajdziecie w moim podręczniku:
Jak Uczyć Skuteczności

ZOBACZ PODRĘCZNIK

2. Pokaż wyraźną strukturę

Bardzo lubimy strukturę w wypowiedzi. Kiedy mówca lata od tematu do tematu, to po pierwsze nie wiemy o czym on mówi, po drugie nie wiemy, czy on sam wie o czym mówi, a po trzecie od razu nachodzi nas pokusa sprawdzenia, czy przypadkiem w naszym telefonie nie ma czegoś ciekawszego lub nasz umysł odpływa (pisałem o tym tutaj). Warto więc naszej wypowiedzi nadać odpowiednią strukturę i najlepiej jeszcze ją zobrazować, tak, żeby było łatwiej ja sobie wyobrazić. Dlatego też w naszym obrazie możemy używać kolorów, kształtów, różnych dziwnych rzeczy, tak, żeby łatwo było je zapamiętać. Możemy to zrobić na przykład tak:

Klocki LEGO

Chcę dziś zbudować z wami wieżę z klocków. Nasza wieża będzie składać się z 5 klocków. Pierwszy niebieski klocek to… Kiedy już ułóżmy ten pierwszy klocek możemy położyć drugi, zielony…

Drabina

Opowiem Wam dziś o drabinie do sukcesu. Nasza drabina ma 4 szczeble. Pierwszy to… Kiedy go już przejdziemy wchodzimy na drugi…

Stół

Żeby nasza firma stabilnie się rozwijała potrzebujemy 4 rzeczy, tak jak stół, który potrzebuje 4 nóg, żeby stabilnie stać. Pierwsza noga to… Druga noga to.. (Uważajcie z przykładami z nogami, ponieważ podobno kiedyś jeden polityk powiedział: „Lewica to lewa noga, prawica to prawa noga, a ja jestem po środku…”)

Kontrast

Ciekawą formą struktury, wykorzystywaną przez wystąpienia publiczne jest również kontrast, czyli zbudowanie treści w oparciu o dwa skrajne przykłady:

– Mam dla was 2 wiadomości: jedna jest bardzo dobra, a druga bardzo zła… Zła jest taka, że statek tonie. Dobra jest taka, że nie nasz.

– Troszczmy się o bezpieczeństwo dziś, ale czy myślimy o bezpieczeństwie jutro…

– Robimy rzeczy tak, jakby była noc… Kiedy jednak nadejdzie dzień…

– Wiecie jaka jest największa zaleta imprez firmowych? Darmowy alkohol. A wiecie jaka jest największa wada imprez firmowych? Darmowy alkohol.

Czas

Strukturę naszej wypowiedzi może nadać również czas:

– Kiedyś to było… a teraz to…

– Wczoraj… Dzisiaj… Jutro… (ale równie dobrze ciekawą strukturą jest: Wczoraj było tak… Jutro będzie tak.. A więc, żeby do tego dojść, dzisiaj musimy…)

– Za dwie godziny… Za dwa lata… Za 20 lat…

Skala

Dobrym trikiem jest również używanie skali:

– Małe – Duże – Wielkie

– Małe – Malutkie – Maluteńkie

– Wyobraźcie sobie trzy rodzaje domów: wysoki, luksusowy drapacz chmur, mieszkanie w bloku i małą skromna wiejską chatkę. Nasza firma to właśnie taka wiejska chatka, która chce być drapaczem chmur…

Pytania

Wystąpienia publiczne możesz skonstruować również udzielając odpowiedzi na pytania:

– Kto? Co? Jak? Kiedy? Gdzie? Po co / Dlaczego? (oczywiście ludzi najbardziej interesuje dlaczego. Kiedyś podobno zapytano jednego himalaistę, dlaczego oni w ogóle się wspinają na te góry i podobno odpowiedział: BO SĄ). W zarządzaniu procesami decyzyjnymi i rozwiązywaniu problemów możecie spotkać taką metodę 5W: Who? What? When? Where? Why?. Wokół tych pytań, również można ciekawie skonstruować swoją wypowiedź.

Części ciała (uwaga może być ryzykowne)

– Głowa to zarząd naszej firmy. My jesteśmy rękami. A księgowość to szyja, która kręci głową… (z używaniem obrazów z anatomii uważajcie, bo w pewnym momencie możecie użyć wypowiedzi w stylu: „Członek z ramienia wysunął się na czoło” i że coś jest nie tak, możecie się zorientować dopiero kiedy cała sala zacznie się śmiać)

Suspens

Zastosowanie tej techniki do zbudowania struktury wystąpienia polega na pewnego rodzaju zbudowaniu napięcia wśród odbiorcach opartego np. na jakieś obawie, a następnie jakby wstrzymanie biegu akcji (może poprzez zadanie pytania, poprzez ciszę), po której następuje rozładowanie sytuacji.

– To była tragiczna sytuacja, już myślałem, że to koniec. I co się wtedy stało? (cisza)…. Jak myślicie? (cisza)…. Wszedł nasz prezes i uratował całą sytuację. Wszystko skończyło się dobrze.

Ważnym elementem zachowania struktury jest wyraźnie pokazywanie przejść pomiędzy poszczególnymi elementami i przypominanie słuchaczom, który element właśnie omawiamy, a zwłaszcza kiedy nasza wypowiedź jest dłuższa:

– położyliśmy pierwszy klocek, przechodzimy więc do drugiego…

– jesteśmy przy 3 nodze naszego stołu…

– jesteśmy przy pytaniu Why…

I jeszcze jedna sprawa. Struktura wypowiedzi jest ważna, ponieważ możemy ją łatwo zapamiętać (ew. zapisać w dużych punktach) i nie musimy mówić (czytać) z kartki.

3. Wystąpienia publiczne lubią historie

Bardzo lubimy historie. Lubimy je ponieważ się z nimi utożsamiamy, czujemy empatię do bohaterów historii, łatwiej je zapamiętujemy i bardziej na motywują do podjęcia jakiegoś działania. Opowiadanie historii z perspektywy opowiadającego, ma też jeszcze jeden ważny element: nie musimy ich zapamiętywać, bo po prostu je znamy, a zwłaszcza, jeśli to są historie dotyczące naszego życia. Oczywiście możemy opowiadać zarówno historie, w których jesteśmy bohaterem (ale bez przesady, bo nikt nie lubi jak ktoś nam gada półtorej godziny o sobie) lub też historie innych, ale wtedy też możemy mówić o ich stanach wewnętrznych, np. emocjach, motywacjach, przemyśleniach.

Jak używać historii:

– Przemyśl po co ją opowiadasz. Nie przytaczaj historii, tylko dlatego, że jest fajna albo świeża. Zawsze powinieneś zdawać sobie sprawę po co ja przytaczaj, jaki wniosek z niej wyciągniesz? Jaką mądrość?

– Detale ogranicz do minimum. Powiedz tylko o tych detalach, które są istotne lub takich, które budują nastrój Twojej historii („Tego dnia padał deszcz, na drzewach nie było już liści, wszyscy chodzili z jakimiś smutnymi minami. Wtem zadzwonił do mnie Mikołaj i powiedział, że ma świetny pomysł…”)

– Ciekawym zabiegiem jest rozpoczynanie historii od środka, a dopiero potem wracanie do jej początku („Nagle uświadomiłem sobie, że wszyscy na mnie patrzą: pan prezes, sekretarka Basia, ta urocza blondynka z księgowości (której imienia nie pamiętam), nie mówiąc już o kelnerach. Cała waza zupy wylądowała na moich spodniach. Tak właśnie wyglądają imprezy firmowe, kiedy nie potrafimy dogadać się z kolegami. A wychodząc tego dnia wieczorem z domu, nie spodziewałem się, że spotka mnie tam taka przygoda”.)

– W historii ważne są przeżycia bohaterów, a nie tylko ich zachowania („Możecie sobie wyobrazić, jak czułem się z wazą zupy na spodniach…”)

– Nasze ulubione historie to oczywiście takie, które dobrze się kończą, ale nawet jeśli nasza historia nie skończyła się dobrze w sensie obiektywnym, zawsze możemy powiedzieć, czego nas nauczyła, jakie wewnętrzne zwycięstwo nad samym sobą odnieśliśmy, w czym jesteśmy po niej lepsi

– Kiedy opowiadasz historię ze swojego życia, nie próbuj wychodzić na bohatera, nie wybielaj siebie, ludzie lubią szczere przyznanie się do błędów, miej też do siebie dystans, zażartuj z siebie, nie bój się też mówić o sowich negatywnych stanach wewnętrznych, np. o tym, że czułeś strach, gniew itp. stajesz się przez to autentyczny.

4. Zaczynaj i kończ mocno

Dobrym sposobem na to, żeby nasi słuchacze zapamiętali, co to chcemy powiedzieć jest mocne zaakcentowanie początku naszej wypowiedzi oraz końca wypowiedzi. Zazwyczaj właśnie zapamiętujemy to, co dociera do nas jako pierwsze (efekt pierwszeństwa) i to co dociera do nas jako ostatnie (efekt świeżości). Kiedy prosimy ludzi o zapamiętywanie informacji z listy to najlepiej pamiętają to co było na początku listy i na końcu (Rundus, 1971, o badaniach dotyczących tych dwóch efektów możecie poczytać również tutaj: Anderson, 1998, s. 46). Zjawisko to ma związek z procesami przetwarzania i powtarzania informacji. Warto więc na początku i na końcu naszego wystąpienia zawrzeć jakieś „mocne elementy”, np.:

– motywującą historię („Byłem kiedyś w Himalajach…”)

– motto („Kropki możemy połączyć tylko patrząc wstecz…”)

– wymowny obraz („Czy wiecie, że kiedy Titanic tonął orkiestra wciąż grała?”)

– żart, anegdotę z morałem

– pytanie retoryczne („Co zrobiłeś dziś dla czystej planety?”)

– przedstawienie jakiegoś trudnego faktu, statystyki („Czy wiecie, że więcej ludzi ginie w Polsce w wyniku samobójstw niż w wypadkach samochodowych?”)

– ciekawe, nieoczywiste porównanie obrazujące to, co chcemy powiedzieć („Życie jest jak jazda na rowerze, żeby nie upaść musisz jechać”)

Możemy oczywiście skonstruować naszą wypowiedź w takiej klamrze. Używamy czegoś mocnego na początku, przez całą wypowiedź rozwijamy ten temat i podsumowujemy powracając do początku i przypominając słuchaczom to co powiedzieliśmy na początku („I właśnie dlatego uważam, że życie jest jak jazda na rowerze”.)

5. Trzy elementy skutecznej wypowiedzi

Podsumowując chcę Wam przybliżyć 3 najważniejsze elementy skutecznej wypowiedzi, których miałem się kiedyś okazję nauczyć uczestnicząc w warsztatach z Charlesem Crawfordem (brytyjskim dyplomatą, w latach 2003-2007 ambasadorem Wielkiej Brytanii w Warszawie, polecam, ponieważ były to naprawdę inspirujące warsztaty, strona Charlesa Crawforda).

Te trzy elementy tworzące skuteczne wystąpienia publiczne:

1. Mówione do mnie (Told to me)

2. Dobrze się czuję słuchając, sprawia mi radość i nie nudzi (I enjoyed this)

3. Wynoszę coś dla siebie, uczy mnie czegoś, coś mądrego zapamiętuje (I learned something)

Niniejszy wpis nie ma mieć charakteru jakiegoś wykładu zbierającego wiedzę o przemówieniach publicznych, a chcę Wam jedynie przybliżyć najważniejsze elementy i ciekawie zabiegi, jakie możemy wykorzystać przygotowując się do wystąpienia. Jeśli macie jakieś inne pomysły ciekawych trików, które możemy użyć przygotowując wystąpienia publiczne, tak, żeby lepiej trafiły do odbiorców, zapraszam do podzielenia się nimi w komentarzach.

Jeśli interesuje Was tematyka wystąpień publicznych, to zapraszam Was do wzięcia udziału w kursie online Storytelling, Wystąpienia i Debaty w Edukacji, który przygotowałem dla Centrum Dobrego Wychowania. W kursie znajdziecie kompedium wiedzy na temat storytellingu i wystąpień publicznych (w tym np. zagadnienie radzenia sobie z tremą) oraz mnóstwo informacji i gotowych materiałów (m.in. streszczenie Erystyki Schopenhauera w formacie pdf) dotyczących tego jak skutecznie przemawiać i angażować słuchaczy.