Skąd mam wiedzieć, czego chcę?

Wszyscy Ci mówią i wszędzie słyszysz: jak chcesz coś osiągnąć, to musisz wiedzieć czego chcesz; znajdź pomysł na siebie, a dobra praca sama Cię znajdzie; kultowy film zachęca Cię do odpowiedzenia sobie na pytanie: "co chcesz w życiu robić?", a Covey pisze o tym, żebyś zaczynał z wizją końca. Wszystko się zgadza, tak trzeba robić, tylko właściwie skąd mam wiedzieć czego chcę?

Wyobraź sobie, że jesteś w połowie klasy maturalnej i za niedługo będziesz musiał podjąć poważną decyzję: co dalej? Jak się okazuje, to bardzo trudne pytanie. Badania przeprowadzone przez zespół Bożeny Pactwy (2011) z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach wśród reprezentatywnie dobranej próby 4238 uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych w województwie śląskim, pokazały, że jedynie 44,9 % uczniów dokonało już wyboru swojego zawodu. Przy czym wśród uczniów liceów ogólnokształcących odsetek ten należał do najmniejszych (41,7%) i mniejszy był tylko wśród uczniów liceów profilowanych (40,9%). Badania przeprowadzano w miesiącach grudzień – marzec, a więc w okresie, w którym uczniowie powinni mieć już za sobą podjęcie decyzji, co chcą robić po skończeniu szkoły.

To badanie dotyczyło oczywiście tylko jednego z wymiarów życia, czyli sfery edukacyjno-zawodowej, ale czy nie jest ona jednak jedną z ważniejszych sfer naszego życia (nawet pod względem poświęcanego czasu), a na pewno w dużym stopniu wpływającą na nasze zadowolenie z życia. Tak więc, skąd mam wiedzieć czego chcę?

Jak więc odpowiedzieć sobie na pytanie: czego chcę?

Możesz zacząć od odpowiedzi na 3 proste pytania:

1. Co lubię robić? Czyli co sprawia Ci radość, co Ci się podoba, przy czym dobrze się czujesz.

2. Na czym się znam? czyli co mi dobrze wychodzi, w czym jestem znawcą i specjalistą

3. Co ludziom jest potrzebne? czyli to możesz im sobą zaoferować. Jeśli będziesz dawał ludziom to czego potrzebują i będziesz rozwiązywał ich problemy to nigdy nie będziesz miał kłopotu z znalezieniem dobrej pracy i klientów oraz poczuciem niepotrzebności.

Jak widzisz te 3 pytania nieco upraszczają rzeczywistość, dlatego zapraszam Cię teraz do odpowiedzenia sobie na 7 bardziej pogłębionych pytań:

1. Jaką masz wiedzę i umiejętności? Czyli po prostu na czym się znasz, co już potrafisz. Nie patrz na ten aspekt Ciebie, tylko przez pryzmat Twojej wiedzy szkolnej, czy zawodowej. Na pewno jest mnóstwo wiedzy i umiejętności, której nauczyłeś się np. pomagając rodzicom lub dziadkom, podróżując, działając w wolontariacie, czytając książki, a nawet oglądając youtuba.

2. Jakie masz cechy? Każdy z nas w jakiś sposób jest wyjątkowy i ma nieco inny zbiór cech. Osobiście jestem zdania, że bardzo często źle rozumiemy pojęcie cechy, traktując ją jako niezmienną i niepodlegającą (taki już jestem i tyle, np. leniwy), a na szczęście (a dla niektórych niestety, bo trzeba podejmować wysiłek) tak nie jest. Nawet sama definicja cechy mówi o tym, że jest to względnie stała charakterystyka, co w praktyce może oznaczać, że w ogóle nie stała. Kiedy jednak odpowiadasz sobie na pytanie czego chcesz warto przyjrzeć się swoim cechom takim jakie są tu i teraz. One mogą Ci dużo powiedzieć o Tobie, ale pamiętaj, że nie determinują Twojego życia.

Ważne jest również to, że nawet negatywna cecha, może być dla Ciebie drogowskazem. Bardzo często jest tak, że cecha, z której jesteś niezadowolony lub która Ciebie denerwuje (lub ludzi wokół Ciebie, wystarczy ich o to zapytać na pewno Ci o takich cechach opowiedzą) może skrywać Twój potencjał, wystarczy tylko się jej przyjrzeć i zastanowić co jest jakby pod nią, co za nią stoi. Jeśli jest to cecha, która Ciebie lub innych denerwuje prawdopodobnie oznacza to, że jest ona u Ciebie nasilona, po prostu masz jej dużo, a skoro masz czegoś dużo, to może być Twój potencjał. Bardzo podobnie możemy być z trudnymi doświadczeniami, które spotkały nas w życiu – mogą one się stać naszymi najlepszymi predyspozycjami. Więcej o tym dalej.

3. To jak lubisz funkcjonować? Jest to oczywiście związane z Twoimi cechami, ale niestety czasami, np. przy wyborze studiów zapominamy o tym, żeby zapytać samych siebie o to jak lubię funkcjonować. Nie chodzi tutaj tylko o to co lubię robić, ale też o to, jak? w jakich okolicznościach? z kim? Zerknij na tę tabelkę, żeby bardziej zrozumieć o co chodzi. Oczywiście możesz do niej dopisać swoje określenia. Pewnie czytając tę listę zauważysz, że w różnych sytuacjach różnie możesz lubić działać, skup się więc najbardziej na tych stwierdzeniach, które najbardziej charakteryzują Ciebie w większości sytuacji – one najwięcej „powiedzą” o Tobie.

Pobierz pdf

4. Jakie masz życiowe doświadczenia? Twoje życiowe doświadczenia mogą Ci wiele o Tobie powiedzieć. I to zarówno chodzi tutaj o takie doświadczenia, które od Ciebie zależały, w których coś robiłeś, np. grałeś w szkolnym teatrze, ale też takie, które nie były zależne od Ciebie, np. miałeś wypadek samochodowy. Takie wydarzenia możesz ułożyć na dwóch osiach: na ile Ci się coś podobało oraz na osi wykorzystania Twoich talentów, zdolności i predyspozycji. Co ważne każde z tych pól coś może powiedzieć o Tobie, ponieważ nawet najbardziej  trudne doświadczenia i zdarzenia czegoś Ciebie nauczyły.

5. Motywy i wartości, którymi żyjesz. Kolejnym bardzo ważnym tematem, o którym tak naprawdę czasami zapominamy, jest odpowiedzenie sobie na pytanie, co w moim życiu jest dla mnie tak naprawdę ważne. Czym się kieruje? Jaki jest sens mojego życia i z czego on wynika. To pytanie wprost dotyczy Twoich wartości, czy żyjesz dla siebie, swojej rodziny, Boga, ojczyzny, swojego klubu, dzielnicy? Co jest dla Ciebie ważne? Za co oddałbyś życie? Czy oddałbyś życie za swój telewizor? No chyba nie, ale za swoje dziecko na pewno tak. To jest mega ważne, a my bardzo często o tym zapominamy. My lubimy sens. Nie lubimy bezsensu. Dlatego koniecznie odpowiedz sobie na pytanie co jest dla Ciebie ważne.

6. Szczególne predyspozycje. Kiedy przeanalizujesz już 5 powyższych zagadnień warto przyjrzeć się temu, co masz wyjątkowe, temu, co odróżnia Cię od innych. Wypisz sobie sprawy, które wydają Ci się, że tak masz tylko Ty i że tylko Ty tego doświadczasz. Max Lucado nazywa takie przestrzenie momentami „YES”, czyli takimi sprawami, w których doświadczasz, że naprawdę żyjesz. Mihály Csikszentmihályi zaproponował pojęcie flow na opisanie takiego stanu „pochłonięcia” i „wciągnięcia” w to co się robi. Stan ten jest połączeniem maksymalnego wykorzystania posiadanych przez siebie umiejętności wyzwania. Zadanie, które związane jest z tym stanem jest więc postrzegane jako bardzo trudne, ale jednocześnie bardzo wciągające. Na pewno masz coś takiego.

7. Marzenia i pragnienia. I wreszcie dochodzimy do sedna odpowiedzi sobie na pytanie „Czego naprawdę chcę?”. Dochodzimy do zagadnienia marzeń i pragnień. Może się wydawać, że od tego powinniśmy zacząć, a nie kończyć, ale właśnie w tym jest problem, że my bardzo często nie wiemy o czym marzymy i jakie są nasze prawdziwe pragnienia. Pokazałem Ci te 6 kroków myślą, że jeśli zastanowisz się nad nimi będzie Ci łatwiej odpowiedzieć sobie na pytanie o czym marzysz. Chciałbym jeszcze tylko zwrócić uwagę, że mamy dwa rodzaje marzeń i, że obydwa te rodzaje mogą być pomocne:

– Marzenia realistyczne – dotyczące tego co chcę i naprawdę mogę w swoim życiu zrobić – motywujące nas do działania

– Marzenia ucieczkowe – dotyczące wyobrażeń nierealnych, fantazji oderwanych od rzeczywistości, ale pozwalających lepiej się poczuć

Obydwa rodzaje marzeń są ważne i mogą nam mówić coś o nas: o tym co jest dla nas ważne, co nas motywuje, co chcemy w życiu osiągnąć – przy zastanawianiu się nad naszymi talentami warto je przenalizować pod dwoma aspektami:

1. Jakie motywy leżą u ich podstaw?

2. Co jest w nich realnego? i co możemy z tym w życiu zrobić?

Twoja misja

Kiedy odpowiesz sobie na pytanie czego chcesz? warto spisać to w formie Twojej misji, czyli tego do czego w życiu dążysz. Twoja misja powinna prowadzić do realizacji Tego co jest dla Ciebie najważniejsze, powinna być jakby Twoim nadrzędnym celem, ale co równie ważne ma Ci dawać motywację tu i teraz. Misja powinna być skonstruowana w sposób niedokonany, tzn. taki, że nigdy go nie osiągniesz, ale cały czas będziesz osiągał/a.

Mam nadzieję, że podobała Wam się taka wycieczka w głąb siebie, i że dzięki temu wpisowi będzie Wam łatwiej odpowiedzieć sobie na pytanie: skąd mam wiedzieć czego chcę? Zapraszam do dzielenia się pytaniami i uwagami.

A jak już wiesz, czego chcesz, to zapraszam tutaj: Jak zacząć działanie.

Bibliografia:

Covey S. (1996). 7 nawyków skutecznego działania. Przeł. I. Majewska-Opiełka. Warszawa: Medium.
Link do księgarni, to linki afiliacyjny -> jeśli kupisz książkę po kliknięciu część pieniędzy trafi do mnie.

Csikszentmihályi M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. Nowy Jork: Harper & Row.

Lucado Max (2013). Wieloryb nie może latać. O sztuce stawania się sobą. Poznań: W drodze.
Link do księgarni, to linki afiliacyjny -> jeśli kupisz książkę po kliknięciu część pieniędzy trafi do mnie.

Pactwa B. (2011). Plany życiowe oraz aspiracje edukacyjne i zawodowe uczniów szkół ponadgimnazjalnych na obszarze Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Tychy: Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych im. ks. Emila Szramka.