Często słyszymy sformułowanie „być ogarniętym” albo „ogarnąć się” i tak mniej więcej intuicyjnie wiemy co ono oznacza. Czy kiedyś jednak próbowaliście dokładnie zrozumieć i opisać tego rodzaju stwierdzenie? Piszę o tym, bo właśnie wydałem książkę, która mówi właśnie o tym jak się życiowo „ogarnąć”.
Na wstępnie warto zauważyć, że w skrócie osoba ogarnięta, to inaczej skuteczna, czyli taka, która doprowadza swoje zamierzenia od początku do końca. Na potrzebę definicji postawy „ogarniania” (czyli bycia skutecznym) opisałem cztery filary: 4 Filary Skuteczności.
4 filary to inaczej kompetencje ogólne
Jeśli czytacie mojego bloga już jakiś czas to zapewne wiecie, że zajmuje się w życiu edukacją i owe 4 Filary Skuteczności (czy jak kto woli 4 wymiary postawy bycia ogarniętym) to nic innego jak najbardziej pożądane na rynku pracy tzw. kompetencje ogólne. Kompetencje ogólne, czyli takie, które przydadzą Ci się we wszystkim co w życiu robisz. Pojęcie kompetencji ogólnych jest bardzo ważne zwłaszcza obecnie, w dobie bardzo szybko zmieniającej się gospodarki opartej na wiedzy i technologii. Zobaczcie, że o ile jeszcze kilkadziesiąt lat temu (a na pewno wcześniej), żeby odnaleźć się na rynku pracy (i nie oszukujmy się także w życiu) bardzo ważne było posiadanie fachu w ręku, tzn. po prostu posiadanie umiejętności robienia czegoś konkretnego (np. pieczenia chleba, robienia podkowy, tkania itp.). Obecnie oczywiście posiadanie konkretnych specjalistycznych umiejętności dalej są bardzo ważne, potrzebne i dosyć dobrze płatne (jeśli jesteś naprawdę dobry w tym co robisz), ale przez bardzo duże i szybkie zmiany gospodarki znaczenie posiadania kompetencji ogólnych nabrało jeszcze większego znaczenia.
Na przykład, jeśli jeszcze pokolenie obecnych 50-60 latków właściwie przez całe życie pracowało w jednym zawodzie i bardzo często u jednego pracodawcy, to już pokolenie obecnych 30-40 latków dosyć często zmienia miejsca pracy, a nawet zawody, nie mówiąc już pokoleniu obecnie wkraczającym na rynek pracy, które prawdopodobnie w ciągu życia zmieni swój zawód co najmniej kilkakrotnie (czy w ogóle pojęcie „zawód” oznacza to samo, co np. jeszcze w latach 80’-90’ XX wieku) i to być może w równym stopniu z przyczyn zewnętrznych (tj. np. koniunktury na rynku), jak i wewnętrznych („już mi się ta praca znudziła, mam ochotę na coś innego”).
Co jest jednak ważne: niezależnie od tego co w życiu robisz, ile masz lat, gdzie pracujesz i jakie masz plany, na pewno będzie Ci łatwiej i lepiej będziesz to robił, jeśli będziesz dysponował kompetencjami ogólnymi, bo przecież w każdej dziedzinie życia przydaje się coś takiego jak myślenie, współpraca, aktywność i wytrwałość. Tak naprawdę życie bez tych kompetencji to prawdziwa męczarnia. A jak myślicie, czy szkoła pozwala na wykształcenie tych kompetencji?
4 Filary Skuteczności
Kończąc ten może nieco przydługi wstęp odpowiadam na pytanie co to znaczy być ogarniętym (skutecznym). Być ogarniętym to znaczy posiadać 4 kompetencje ogóle, które nazwałem 4 Filarami Skuteczności. Te cztery filary to: myślenie, współpraca, aktywność i wytrwałość.
I. Myślenie
Podstawą naszego działania powinno byś zawsze przemyślenie celu naszego działania, a następnie odpowiedź na pytanie jak do tego dojść (czyli opracowanie planu działania). Jeśli mówimy o celu działania warto w tym miejscu podkreślić również znaczenie określania misji każdego naszego działania, a więc szeroko ujętej odpowiedzi na pytanie: po co w ogóle to robię? Dlaczego to robię? Dobrze sformułowana i zaakceptowana misja to bardzo poważny czynnik motywacyjny. Żeby dobrze określić misję swoją lub organizacji (czyli odpowiedzieć sobie na pytanie: Dlaczego robię, to co robię?, Dlaczego robimy, to co robimy?) warto zadać sobie trud zbudowania świadomości swoich mocnych i słabych stron. Filar myślenia dotyczy również planowania konsekwencji swoich działań, co może wydawać się oczywistym, ale nie zawsze takim jest, np. nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, że zostawiony na noc na zewnątrz materac rano będzie wilgotny lub jeśli koc położymy na ziemi to on się ubrudzi (tego typu sposób myślenia można nazwać również po prostu zdrowym rozsądkiem). Filar myślenie zawiera w sobie również coś takiego jak pomysłowość, która pozwala znajdywać rozwiązania nawet najtrudniejszych problemów..
II. Współpraca
Drugim filarem postawy „ogarniania” jest współpraca, która rozumiana jest w różnych wymiarach. Po pierwsze w wymiarze wspólnotowości, czyli współpracy z szerszą społecznością, do której należymy, tzn. np. w wymiarze świadomości misji, czyli służby dobru wspólnemu w naszych prozaicznych działaniach lub też po prostu uczuciowości i niełamania obowiązujących zasad. W kolejnym wymiarze filar współpracy dotyczy budowania silnego zespołu, odpowiedzialności za swoją pracę (bo przecież od niej zależy funkcjonowanie całego zespołu), a także podejścia wygrana – wygrana we wszystkich działaniach. Bardzo ważnym wymiarem kompetencji współpracy jest również posiadanie umiejętności komunikacyjnych i choć podstaw umiejętności przywódczych, bo czy choć tego chcemy, czy nie w jakiś sposób zawsze wpływamy na innych (pozostaje tylko pytanie, które każdy z nas powinien sobie zadać, czy dobrze, czy źle – pisałem o tym tutaj).
III. Aktywność
Kolejnym filarem jest aktywność. Postawa ta rozumiana jest przede wszystkim jako pewnego rodzaju uważność, a więc zauważanie obszarów i spraw, w których trzeba coś zrobić (np. lepiej segregować śmieci na etapie ich wrzucania do koszy, a nie w momencie wrzucania worków do dużego kontenera). Pod pojęciem aktywności rozumiana jest również postawa określana mianem proaktywności, czyli podejmowania działań nie jako reakcji na pewne bodźcie (np. sprzątnięcie rozbitej szyby), ale niejako wyprzedzanie faktów (może lepiej nie grać w okolicach szyb w piłkę), a szerzej kreowanie rzeczywistości, a nie tylko odpowiadanie na zastaną. Postawa aktywności niesie za sobą również pewien komponent emocjonalny, a mianowicie zaangażowanie, czyli pewnego rodzaju postawę serca, zupełnie odmienną do częstej postawy „a co mnie to obchodzi?”. Tego typu podejście zakłada również ciągły rozwój siebie i swojego działania, a więc również ciągłe wprowadzanie innowacyjności i poprawę jakości.
IV. Wytrwałość
Wszystko to prowadzi nas do czwartego filaru jakim jest wytrwałość. Wszystkie poprzednie filary, są bardzo ważne, ale bez konsekwentnej realizacji każdy nasz zamiar w końcu się nie uda. Pod pojęciem wytrwałości rozumiemy po prostu podejmowanie ciężkiej pracy, walkę ze swoim lenistwem, konsekwencję w działaniu, pokonywanie swoich słabości, podejmowanie wyzwań, dobrą ogranizację pracy, a także zwyczajną cierpliwość, bo przecież nie wszystkie nasze cele osiągniemy od razu, a te najbardziej wartościowe to zazwyczaj te długofalowe i najbardziej odległe. Postawa wytrwałości dotyczy więc także nie tylko naszego działania w sensie naszej pracy, ale zawiera w sobie również bardzo ważny wymiar konsekwentnej pracy nad sobą i kształtowania swoich nawyków. Z drugiej strony ważnym wymiarem wytrwałości jest również umiejętność mądrego odpoczywania, bo bez niej bardzo szybko się wypalimy.
Jak Uczyć Skuteczności
Refleksja dotycząca tych wymiarów towarzyszy mi już od kilku lat (między innymi po lekturze książek, które polecam Wam w czytelni) i tak, żeby mi te myśli nie uleciały, ale też, żeby dzielić się nimi z innymi (a przede wszystkim z osobami, które w jakiś sposób zajmują się szeroko rozumianą edukacją, czyli kształtowaniem kompetencji u innych, a wiec przede wszystkim z rodzicami, nauczycielami i wychowawcami) postanowiłem to wszystko spisać i zebrać konkretne metody pozwalające na kształtowanie tych kompetencji. Tym sposobem powstał kompleksowy ponadpięciusetstronicowy podręcznik Jak Uczyć Skuteczności, który wydałem dzięki Centrum Dobrego Wychowania.
Zerknijcie tylko proszę na spis treści tego podręcznika:
Wstęp – Dlaczego skuteczność i co to znaczy……………….13
Rozdział I – Jak uczyć myślenia…………………………………….27
I.1. Myślenie – Samoświadomość
I.2. Myślenie – Wizja i plan
I.3. Myślenie – Pomysłowość
I.4. Myślenie – Zdrowy rozsądek
Rozdział II – Jak uczyć współpracy……………………………….125
II.1. Współpraca – Relacje
II.2. Współpraca – Komunikacja
II.3. Współpraca – Przywództwo
II.4. Współpraca – Misja
Rozdział III – Jak uczyć aktywności………………………………229
III.1. Aktywność – Ciągły rozwój
III.2. Aktywność – Próbuj i ucz się
III.3. Aktywność – Nastawienie
III.4. Aktywność – Zaangażowanie
Rozdział IV – Jak uczyć wytrwałości…………………………….269
IV.1. Wytrwałość – Małe kroki
IV.2. Wytrwałość – Organizacja
IV.3. Wytrwałość – Nawyki
IV.4. Aktywność – Odpoczynek
Rozdział V – Program Aktywności Edukacyjnej…………….319
Rozdział VI – Metody uczenia skuteczności………………….379
Rozdział VII – Skuteczna edukacja……………………………….513
Polecane książki…………………………………………………………525
A tutaj jeszcze taka graficzna ilustracja 4 Filarów Skuteczności:
Książkę można zamówić tutaj:
https://cdw.edu.pl/jakuczycskutecznosci
Co myślicie o mojej odpowiedzi na tytułowe pytanie dotyczące tego, co to znaczy być ogarniętym? Jak się Wam podoba koncepcja 4 Filarów Skuteczności? Zapraszam do podzielenia się refleksjami w komentarzach?
Świetne wytłumaczenie. Bardzo chciałbym nauczyć się być ogarniętym a wiem, że to nie jest proste i nie nauczę się ot tak. Ten tekst dał mi podstawy i tak jak napisałeś "filary" nad którymi mogę pracować.
Cieszę się, że mogłem pomóc.